ကဲ... ပြောရရင် Meta တို့ X တို့က AI ကို အသည်းအသန်လုပ်နေကြပြီ။ တခြား social app တွေကလည်း ဒီရေစီးကြောင်းထဲ ပါဖို့ ကြိုးစားနေကြတယ်။ ဆိုတော့ social media ရဲ့ အနာဂတ်က ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ။ ကျနော်တို့ အချင်းချင်း ပေါင်းသင်းဆက်ဆံပုံတွေရော ဘယ်လိုပြောင်းသွားမလဲ။ ဘယ်လိုပဲကြည့်ကြည့်ပါ၊ social media ဆိုတာ အခုခေတ်မှာ မရှိမဖြစ်အရေးပါတဲ့ အရာတစ်ခု ဖြစ်နေပြီလေ။ Facebook သုံးတဲ့သူချည်းပဲ ကမ္ဘာပေါ်မှာ သန်း ၃,၀၀၀ ရှိတယ်နော်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၃၇% တောင်ရှိတယ်။ ဒါတောင် တရုတ်လိုနိုင်ငံတွေမှာ သုံးလို့မရတာ၊ အင်တာနက်မရှိတဲ့နေရာတွေကို ထည့်မတွက်သေးဘူး။ အဲ့ဒီလို platform ကြီးထဲကို Meta က AI bot တွေကိုပါ ထည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ဘာတွေဆက်ဖြစ်မလဲ။ Engagement တက်တာ Meta အတွက်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဒီ bot တွေကို စာပြန်ရိုက်နေတဲ့ ကျနော်တို့လို တကယ့်လူတွေအတွက်ရော ကောင်းရဲ့လား။ ဒါက စဉ်းစားစရာတွေထဲက တစ်ခုပဲ။ ကဲ... အဓိက စဉ်းစားရမယ့် အချက် ၅ ချက်ကို ကြည့်လိုက်ကြရအောင်။ ၁။ AI Character တွေ ဝင်လာတော့မယ် လူတစ်ယောက်လိုပဲ post တွေတင်၊ comment တွေဝင်ရေးမယ့် AI character တွေ ထည့်မယ်ဆိုပြီး Meta က ပြောလာတယ်။ ဒီသတင်းကြားတော့ လူတော်တော်များများ လန့်သွားကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက အသစ်အဆန်းကြီးတော့လည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ့် post တွေအောက်မှာ bot တွေက ဝင် interact လုပ်နေတာ နှစ်တွေနဲ့ချီနေပြီ။ အခုဆို AI character တွေက live လွှင့်ပြီး ဈေးတောင်ရောင်းနေကြပြီလေ။ ဒီလို AI character တွေထည့်တာက သူတို့အတွက်တော့ ယုတ္တိရှိတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူတွေက ကိုယ့် follower အရေအတွက်တွေ တက်၊ like တွေအများကြီးရတော့ ပျော်တာပေါ့။ အဲ့ဒီ dopamine hit ကို လူတွေက သဘောကျတယ်။ သုံးတဲ့သူအများစုကလည်း ကိုယ့် follower အရေအတွက် တက်နေသမျှ ဒါက လူအစစ်လား၊ bot လားဆိုတာ သိပ်ခေါင်းထဲထည့်မှာမဟုတ်ဘူး။ Meta အတွက်တော့ ဒါက နိုင်ကွက်ပဲ။ ဒါပေမဲ့ စဉ်းစားစရာက AI bot တွေနဲ့ တကယ်ခင်သွားပြီး အဖော်အဖြစ် မှီခိုလာတဲ့အခါ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေပဲ။ ဒီလိုဖြစ်လာရင် လူတွေနဲ့ ပိုကင်းကွာသွားပြီး တစ်ယောက်တည်း ပိုဖြစ်လာစေနိုင်တယ်။ ဒီလောက်ကြီးတဲ့ platform တစ်ခုအနေနဲ့ ဒီလိုကိစ္စတွေကို သေချာမလေ့လာဘဲ ရှေ့တိုးလုပ်တာကတော့ အန္တရာယ်များတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကတော့ လုပ်မှာပဲဆိုတာ ကျနော်တို့လည်း သိနေတာပဲလေ။ ၂။ သတင်းအမှားတွေနဲ့ ဦးနှောက်ခြောက်စရာတွေ နောက်တစ်ခုက သတင်းအမှားတွေပဲ။ တကယ်မဖြစ်ခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေကို မဟုတ်မမှန်လုပ်ထားတဲ့ AI ပုံတွေ၊ ဗီဒီယိုတွေနဲ့ လူတွေကို လှည့်စားတာမျိုးပေါ့။

Google Vids ကိုသိကြတယ်မလားဗျ။ AI နဲ့ Video တွေဖန်တီးတဲ့ Platform ပေါ့။ အခု Google က အဲ့ဒီ Vids မှာ Feature အသစ်တွေအများကြီးထည့်ပြီး တော်တော်လေး Upgrade လုပ်လိုက်ပြီဗျ။ လူအစားထိုးသုံးလို့ရတဲ့ AI Avatar တွေကအစ၊ ပုံတစ်ပုံကို Video ဖြစ်အောင်လုပ်ပေးတာတွေအဆုံးပဲ။ ပြီးတော့ Free Version ကိုလည်း လူတိုင်းသုံးလို့ရအောင် ဖွင့်ပေးလိုက်ပြီ။ Business User တွေအတွက်တော့ တကယ့်ကို မိုက်တဲ့ Feature တွေပါလာတယ်ဗျ။ ပထမဆုံးက AI Avatars ပဲ။ ကိုယ်က Script ပဲထည့်ပေးလိုက်၊ လူရုပ်နဲ့ AI Avatar ၁၂ ယောက်ထဲက တစ်ယောက်ယောက်က အဲ့ Script ကို အသံထွက်ပြီး ပြောပေးသွားမှာ။ ကင်မရာရှေ့ထွက်စရာမလိုဘဲ Training Video တွေ၊ Product Demo တွေလုပ်လို့ရသွားတာပေါ့။ နောက်တစ်ခုက Image-to-Video feature။ ကိုယ့် Product ဓာတ်ပုံတစ်ပုံကိုထည့်လိုက်တာနဲ့ Veo 3 model က အဲ့ဒါကို အသံတွေနဲ့တကွ ၈ စက္ကန့်စာ Video အဖြစ် ပြောင်းပေးမှာဗျ။ ကြော်ငြာတွေလုပ်ဖို့ တော်တော်အသုံးဝင်မှာဗျ။ ပြီးတော့ စကားပြောတဲ့အခါ "အမ်..." တို့ "အာ..." တို့လို မလိုအပ်တဲ့ Filler Words တွေ၊ ရပ်တန့်သွားတာတွေကို AI က အလိုအလျောက်ဖျက်ပေးတဲ့ feature လည်းပါတယ်။ အခု လူတိုင်းအတွက် Free Version ကိုလည်း ဖွင့်ပေးလိုက်ပြီ။ ဒါပေမဲ့ တစ်ခုရှိတာက Free Version မှာတော့ ခုနပြောတဲ့ AI Avatars တို့ Image-to-Video တို့လို Feature အလန်းစားတွေတော့ မပါဘူးဗျ။ အဲ့ဒါတွေကတော့ ပိုက်ဆံပေးသုံးရတဲ့ Workspace Business User တွေအတွက်ပဲ သီးသန့်ထားထားတယ်။ Free မှာတော့ အခြေခံ Editing Tool တွေ၊ Template တွေ၊ Stock Media တွေတော့ သုံးလို့ရမယ်ဗျ။ Google Vids က လစဉ်သုံးစွဲသူ ၁ သန်းကျော်သွားပြီဆိုတော့ တော်တော်အောင်မြင်နေတယ်ပြောရမယ်။ ဒါကြောင့် Synthesia တို့ D-ID တို့လို AI Video Startup တွေအတွက်တော့ ပြိုင်ဘက်အကြီးကြီးပေါ်လာတာပေါ့။ တစ်ဖက်မှာလည်း ဒီနည်းပညာကြောင့် Video Editor တွေ၊ ကင်မရာသမားတွေ၊ သရုပ်ဆောင်တွေရဲ့ အလုပ်နေရာတွေအတွက် စိုးရိမ်မှုတွေတော့ ရှိလာတယ်ဗျ။ Google ကတော့ AI နဲ့လုပ်ထားမှန်းသိအောင် Video တွေမှာ Watermark တွေပါမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ အချုပ်ပြောရရင်တော့ Google က AI Video ဖန်တီးတဲ့လောကထဲကို တော်တော်လေး အားစိုက်ပြီးဝင်လာပြီဗျ။ Business တွေအတွက်ရော၊ သာမန်လူတွေအတွက်ပါ Video လုပ်ရတာ ပိုလွယ်လာတော့မှာ သေချာတယ်။ ကိုယ်တိုင်ကင်မရာရှေ့မထွက်ချင်တဲ့သူတွေအတွက်တော့ တကယ့်ကို သတင်းကောင်းပဲဗျ။ Ref: https://finance.yahoo.com/news/google-vids-adds-ai-avatars-140000914.html

ကျနော်တို့ Google မှာ တစ်ခုခုရှာလိုက်ရင် Website link တွေတန်းစီပြီးကျလာတာကို အားလုံးနဲ့ ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်မှာပါ။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီ ပုံစံကြီးက မကြာခင်မှာ Default မဟုတ်တော့ဘူးဗျ။ Google DeepMind က Product Manager တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ Logan Kilpatrick အပြောအရ Google ရဲ့ AI Mode က မကြာခင်မှာပဲ အဓိက Search Experience ဖြစ်လာတော့မှာပါတဲ့။ AI Mode ဆိုတာက Link တွေပဲပြမယ့်အစား ကိုယ်မေးလိုက်တဲ့မေးခွန်းကို စက်ရုပ်နဲ့စကားပြောသလို တိုက်ရိုက်ပြန်ဖြေပေးတာမျိုးပေါ့ဗျာ။ သူက Gemini 2.5 model ကိုသုံးထားပြီး ကိုယ်မေးလိုက်တဲ့အရာနဲ့ ပတ်သက်တာတွေကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း ရှာဖွေပြီး ပြည့်ပြည့်စုံစုံပြန်ဖြေပေးတဲ့ပုံစံပါတဲ့။ အခုဆို နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ကျော်မှာ သုံးလို့ရနေပြီဗျ။ နောက်ပိုင်းမှာဆို Search လုပ်ရုံတင်မဟုတ်တော့ဘူး၊ စားသောက်ဆိုင် booking လုပ်တာတို့၊ ပွဲလက်မှတ်ဝယ်တာတို့လို ကိစ္စတွေကို Google Search ကနေ တခါတည်းလုပ်လို့ရလာမယ်ဗျ။ ဆိုလိုတာက Google က Website တွေကိုသွားဖို့ တံခါးပေါက်တစ်ခုဆိုတာထက်၊ အလုပ်တွေအားလုံးကို သူ့ဆီမှာတင် အပြီးလုပ်လို့ရတဲ့ Platform တစ်ခုဖြစ်အောင် လုပ်နေတာပေါ့လေ။ ဒါပေမဲ့ ဒီအပြောင်းအလဲက Website ပိုင်ရှင်တွေ၊ Content Creator တွေအတွက်တော့ သက်ရောက်မှုကြီးတယ်ဗျ။ Industry မှာသုံးနေတဲ့ စကားနဲ့ပြောရရင် "The Great Decoupling" ပေါ့။ ဆိုလိုတာက Website တွေက Search Result မှာ အမြင်တော့ခံရတယ် (Impression)၊ ဒါပေမဲ့ လူတွေက သူတို့ဆီကို ဝင်မကြည့်တော့ဘူး (Click)။ AI က အဖြေကို တခါတည်းပေးလိုက်တော့ Website ထဲဝင်ကြည့်စရာမလိုတော့ဘူးပေါ့ဗျာ။ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက AI Search ကနေ ရောက်လာတဲ့ Visitor ကတော့ သာမန် Visitor ထက် ဝယ်ယူမှုဖြစ်နိုင်ခြေ 4.4 ဆ ပိုများတယ်လို့လည်း ဆိုတယ်ဗျ။ Google က ဘာလို့ ဒီလောက်အလျင်စလိုလုပ်နေလဲဆိုတော့ ChatGPT တို့ Perplexity တို့လို AI Search ပြိုင်ဘက်တွေက လူကြိုက်များလာလို့ပါ။ User တွေ တခြား Platform တွေဆီမရောက်ခင် ကိုယ့်ဆီမှာပဲ အဲ့ဒီ Feature တွေအကုန်ရအောင် ထည့်ပေးလိုက်တဲ့ သဘောပေါ့။ ဆိုတော့ မကြာခင်မှာ ကျနော်တို့ Google သုံးတဲ့ပုံစံက လုံးဝပြောင်းလဲသွားတော့မယ်ဆိုတာတော့ သေချာပါတယ်။ Ref: Multiple Sources https://blog.google/products/search/google-search-ai-mode-update/ https://gabb.com/blog/what-is-ai-mode/

ကျနော်တို့ မြန်မာပြည်က Consumer တွေ 2025 ခုနှစ်အတွက် ဘာတွေစဉ်းစားနေလဲ၊ ဘာတွေဖြစ်ချင်နေလဲဆိုတာကို Standard-Insights က Survey တစ်ခုလုပ်ထားတယ်ဗျ။ လူ ၅၀၁ ယောက်ကို မေးထားတာဆိုတော့ တော်တော်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတယ်ဗျ။ အဲ့ဒီထဲက အဓိကအချက်တွေကို ကျနော် ပြန်ပြောပြမယ်။ ခြုံငုံကြည့်ရင် စိတ်ဓာတ်တွေကျနေကြလား ပထမဆုံး ပြောရရင်၊ လူအများစုက ၂၀၂၄ မှာ ကိုယ့်ရဲ့ တစ်ပိုင်တစ်နိုင်အခြေအနေကို ‘အဆိုးအကောင်းမပြောနိုင်ဘူး’ (Neutral) လို့ပဲ သတ်မှတ်ကြတယ်ဗျ။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကိုတော့ တော်တော်များများက ‘ဆိုးတယ်’ ဒါမှမဟုတ် ‘အရမ်းဆိုးတယ်’ လို့ မြင်ကြတယ်။ ၂၀၂၄ မှာ အဓိကကြုံခဲ့ရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုက ဘာလဲမေးတော့ ‘ငွေရေးကြေးရေးအခက်အခဲ’ လို့ ဖြေတာက အများဆုံးပဲဗျ (၅၀၁ ယောက်မှာ ၂၆၇ ယောက်)။ ၂၀၂၅ အတွက် ပိုက်ဆံကို ဘယ်လို Plan လုပ်ထားလဲ ဒီလိုအခြေအနေမှာ ၂၀၂၅ အတွက် ဘာတွေ plan လုပ်ထားလဲဆိုတော့ အများစုက ‘အရေးပေါ်သုံးဖို့ ပိုက်ဆံစုတာ’ (၃-၆ လစာလောက်) နဲ့ ‘အိမ်တို့ကားတို့လို အကြီးစားဝယ်ဖို့ ပိုက်ဆံစုတာ’ ကို အဓိကထားတယ်ဗျ။ ဒါက ဘာကိုပြလဲဆိုတော့ လူတွေက စွန့်စားတာတွေထက် တည်ငြိမ်မှုနဲ့ လုံခြုံမှုကို ပိုအာရုံစိုက်လာကြတယ်ဆိုတာ မြင်သာတယ်ဗျ။ ဝယ်နိုင်အားက ဘယ်လိုအခြေအနေရှိလဲ ဒီအချက်ကတော့ ကျနော်တို့လို လုပ်ငန်းတွေအတွက် စဉ်းစားစရာပဲဗျ။ မနှစ်ကနဲ့ယှဉ်ရင် ကိုယ့်ရဲ့ ဝယ်နိုင်အားက ‘တော်တော်ကျသွားတယ်’ ဒါမှမဟုတ် ‘နည်းနည်းကျသွားတယ်’ လို့ဖြေတဲ့သူက အများစုပဲ။ ၂၀၂၅ မှာရော ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတော့ ‘နည်းနည်းကျမယ်’ ဒါမှမဟုတ် ‘တော်တော်ကျမယ်’ လို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့သူက များနေတုန်းပဲဗျ။ ဝယ်လိုအားဘက်မှာတော့ သိပ်အားတက်စရာမရှိသေးဘူးလို့ ပြောရမယ်။ AI ကို စိတ်ဝင်စားကြလား၊ အလုပ်ပြုတ်မှာရော ကြောက်နေလား နည်းပညာပိုင်းမှာတော့ AI ကို အလုပ်နဲ့ စာအတွက် သုံးဖို့ စိတ်ဝင်စားတဲ့သူ တော်တော်များတယ်ဗျ (၂၃၈ ယောက်)။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်း ‘တခါတလေသုံးတယ်’ ဆိုတာက ၇၆ ယောက်၊ ‘အမြဲသုံးတယ်’ ဆိုတာက ၁၃ ယောက်ပဲ ရှိသေးတယ်။ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက လူတော်တော်များများက AI က သူတို့အလုပ်ကို လာလုသွားမှာကို စိုးရိမ်နေကြတယ် (၇၅ ယောက်)။ ကားဝယ်နိုင်ကြရဲ့လား ကားကိစ္စကို ကြည့်လိုက်ရင်တော့ လူအများစုကြီးက ကားမပိုင်ကြဘူးဗျ (၅၀၁ ယောက်မှာ ၄၂၇ ယောက်)။ အဓိကအကြောင်းရင်းကတော့ ‘မတတ်နိုင်လို့ပါ’ တဲ့ (၃၅၂ ယောက်)။ နောက်နှစ်ထဲမှာ ကားဝယ်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိလားမေးတော့လည်း ‘မဝယ်ဘူး’ ဒါမှမဟုတ် ‘မသေချာဘူး’ လို့ဖြေတာက အများစုဖြစ်နေတယ်ဗျ။

လတ်တလောလတွေအတွင်း YouTube Shorts တွေကို ကြည့်ရှုရင်း လူနဲ့တူပြီး လူအစစ်မဟုတ်သလိုမျိုး ထူးဆန်းပြီး ကြည့်ရတာ စိတ်ထဲမှာ တစ်မျိုးဖြစ်စေ ခံစားမှုကို သတိထားမိကြပါသလား။ သင်တစ်ယောက်တည်း မဟုတ်ပါဘူး။ YouTube သုံးစွဲသူအများအပြားဟာ ဗီဒီယိုတွေမှာ ထူးဆန်းတဲ့ အရည်အသွေးတူညီမှုတွေကို သတိပြုမိလာပြီး ဒါဟာ YouTube ဘက်က တိတ်တဆိတ်ပြုလုပ်နေတဲ့ စမ်းသပ်မှုတစ်ခုရဲ့ ရလဒ်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိလာရပါတယ်။ ဘာတွေထူးဆန်းနေတာလဲ? သုံးစွဲသူတွေရဲ့ ပြောကြားချက်အရ "enhance" လုပ်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုတွေမှာ "ပိုပြီးထင်းနေတဲ့ အရိပ်တွေ၊" "ထက်ရှနေတဲ့ အနားသတ်တွေ၊" နဲ့ "ပလတ်စတစ်ဆန်တဲ့ ပုံစံ" တွေကို တွေ့မြင်နေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တချို့ creator တွေကလည်း သူတို့ရဲ့ဗီဒီယိုတွေမှာ အဝတ်အစားပေါ်က အရေးအကြောင်းတွေက ပိုထင်းနေပြီး၊ လူရဲ့အသားအရေကလည်း မူမမှန်လောက်အောင် ချောမွေ့နေကာ၊ မျက်နှာအနားသတ်တဝိုက်မှာ ပုံပျက်နေတာမျိုးတွေ ဖြစ်ပေါ်နေတယ်လို့ ထောက်ပြကြပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်နေတာက ကြည့်ရှုသူတွေက သူတို့ကိုယ်တိုင် AI သုံးထားတယ်လို့ ထင်မှာကို စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်ရခြင်းရဲ့ အကြောင်းရင်းကတော့ YouTube ဟာ creator တွေရဲ့ ဗီဒီယိုတွေကို upload တင်ပြီးတဲ့နောက်မှာ ကြိုတင်အသိပေးခြင်း ဒါမှမဟုတ် ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံခြင်းမရှိဘဲ ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုတွေ ပြုလုပ်နေတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ YouTube ရဲ့ တရားဝင်ရှင်းလင်းချက် ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး YouTube ရဲ့ Head of Editorial ဖြစ်သူ Rene Ritchie က X (Twitter) မှာ အခုလို ရှင်းလင်းခဲ့ပါတယ်- "ကျနော်တို့က YouTube Shorts တချို့မှာ စမ်းသပ်မှုတစ်ခု ပြုလုပ်နေပါတယ်။ အဲ့ဒါကတော့ ဗီဒီယိုတွေကို ပိုကြည်လင်ပြတ်သားလာအောင်၊ ဝါးနေတာတွေနဲ့ noise တွေကို လျှော့ချဖို့အတွက် 'traditional machine learning' နည်းပညာကို အသုံးပြုနေတာပါ" လို့ ဆိုပါတယ်။ Google ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးကလည်း ဒီအချက်ကို ပိုမိုရှင်းလင်းအောင် "ဒီ enhance လုပ်တာတွေက generative AI နဲ့ လုပ်ဆောင်တာ လုံးဝမဟုတ်ပါဘူး" လို့ အတိအလင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ YouTube ဘက်က "AI" ဆိုတဲ့စကားလုံးကို တမင်ရှောင်သုံးပြီး "traditional machine learning" လို့ သုံးနှုန်းပြောဆိုနေတာကတော့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်။ သုံးစွဲသူတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုနဲ့ သုံးသပ်ချက် ဒီစမ်းသပ်မှုဟာ ဇွန်လကတည်းက စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး သုံးစွဲသူအချို့ကတော့ ဒါဟာ AI-style effect တွေကို ပရိသတ်တွေ ယဉ်ပါးသွားအောင်နဲ့ လက်ခံလာအောင် YouTube ဘက်က တမင်လုပ်ဆောင်နေတဲ့ လျှို့ဝှက်ကြံစည်မှုတစ်ခုလို့တောင် သုံးသပ်နေကြပါတယ်။