VĂN HOÁ TRÊN MỘT TỜ TIỀN · 5 Minutes Vietnamese

Diễm Hồng

Mar 5 (edited) • THẢO LUẬN

VĂN HOÁ TRÊN MỘT TỜ TIỀN

Có một trò chơi vui vui mà mình thỉnh thoảng cho các học sinh chơi vài phút thư giãn giữa giờ. Mình hỏi:

- Bạn có tiền đô ở đó không?

- Có.

- Vậy cho tôi mượn tờ 1 đô đi, rồi tờ 5 đô, 10 đô, 20 đô, 100 đô... Đặt chúng lên bàn để xem nhé!

- OK cô.

- Bây giờ tôi sẽ cho bạn xem các đồng tiền Việt. 1.000, 5.000, 10.000, 20.000, 50.000, 100.000, 200.000, 500.000. Rồi, hãy xem chỗ tiền đô một bên và tiền Việt một bên này, bạn có nhận ra điều gì thú vị không?

Học sinh chau mày, nhìn tới nhìn lui rồi lại nhìn cô giáo:

- Tôi chỉ thấy đây là tiền. Cô giáo bảo có gì khác nhau?

Mình vừa giơ từng tờ tiền vừa nói:

- Hãy xem tiền đô: có phải tất cả các mệnh giá đều có kích thước bằng nhau không phân biệt lớn nhỏ hay không?

Học sinh reo lên:

- Ô đúng thế! Tôi chưa bao giờ để ý đến điều này.

- Tiếp nhé: tiền Việt thì sao?

- Tôi nhận ra rồi: tiền nhỏ kích thước nhỏ, tiền to hơn kích thước cũng to dần, to nhất là đồng 500.000.

- Đúng! Màu sắc thì thế nào?

- Tiền đô tất cả đều chỉ là màu xám, còn tiền Việt thì màu sắc khác nhau tùy theo giá trị.

- Nhìn màu sắc của tiền, bạn có cảm giác như thế nào?

- Màu sắc tiền đô khiến tôi cảm thấy có gì đó hơi lạnh lùng, còn các màu của tiền Việt cảm giác ấm áp hơn.

Mình ướm hỏi:

- Bạn có nhận thấy đó cũng là đặc trưng và khác biệt về văn hoá không?

Học sinh tỏ ra chăm chú:

- Tôi chưa hiểu.

Bấy giờ mình giải thích:

- Người Mỹ coi trọng tự do cá nhân và quyền bình đẳng, cho nên xưng hô tất cả các mối quan hệ bất kể lớn tuổi nhỏ tuổi hay vai vế thế nào đều chỉ có I và you, "tôi" và "bạn" thôi. Tư tưởng bình đẳng này thể hiện luôn cả trên đồng tiền nữa. Bất kể 1 đô, 10 đô hay 100 đô đều lớn bằng nhau. Văn hoá Việt thì ngược lại, có tôn ti trên dưới rõ ràng nên ngôi xưng mới phức tạp như vậy: ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em, cháu, con, không được lộn xộn. Đến cả tiền cũng vậy: giá trị nhỏ thì kích thước nhỏ, giá trị lớn thì kích thước lớn.

Màu sắc của tiền cũng thể hiện người Mỹ thích sự rõ ràng, sòng phẳng, còn người Việt ưa và coi trọng tình cảm gắn bó trong gia đình, cho nên màu sắc của tiền cảm giác rất ấm áp. Cũng vì người Việt trọng tình cảm, sống thiên về tình cảm nên tiếng Việt mới có nhiều từ "à", "nhỉ", "nhé", "đấy"... để thêm vào khi nói chuyện. Những từ này không có ý nghĩa cụ thể, nhưng nó phụ thêm vào việc biểu hiện thái độ, tâm trạng, tình cảm của người nói, giống như là gia vị khi nấu ăn ấy, làm cho cuộc nói chuyện trở nên gần gũi và giàu sắc màu tình cảm hơn.

Học sinh tỏ ra rất ngạc nhiên và hứng thú:

- Cô giáo ơi, lần đầu tiên tôi biết những điều này.

Mình bảo:

- Mọi thứ trong cuộc sống đều là biểu hiện cho văn hoá của một cộng đồng hay một đất nước. Ngôn ngữ cũng thế, cũng là cái gương phản chiếu văn hoá mà thôi. Giờ thì qua một tờ tiền bạn lại hiểu luôn về "à", "ư", "nhỉ", "nhé" rồi nhé.

- Tiếng Việt thú vị thật.

- Tiếng nào cũng thú vị nếu kèm thêm sự hiểu biết về văn hoá, còn chỉ word by word thì học một hồi sẽ thấy khó - khô - khổ lắm!

68 comments