Năm giá trị cốt lõi HUMAN trong triết lý Humanistic Leadership chính là kim chỉ nam để biến tư tưởng thành hành động cụ thể. HUMAN không chỉ là một từ viết tắt, mà còn là một hệ giá trị sống động, định hình phong cách lãnh đạo dung hòa giữa tính nhân văn và hiệu quả kinh doanh. 1. H – Humility (Khiêm nhường) Khiêm nhường là nền tảng đầu tiên, bởi một nhà lãnh đạo nhân bản hiểu rằng mình không phải “người biết tất cả”. Khiêm nhường giúp lãnh đạo đặt câu hỏi thay vì áp đặt, lắng nghe thay vì vội phán xét. Đây chính là tinh thần “người đồng hành” thay vì “thầy đời”. Trong thực tế, sự khiêm nhường mở ra không gian để nhân viên được chia sẻ, từ đó tạo ra các quyết định tập thể khôn ngoan hơn. 2. U – Unity (Hợp tác, kết nối) Unity nhấn mạnh rằng lãnh đạo không thể thành công một mình. Sức mạnh của tổ chức đến từ sự gắn kết, cùng nhau giải quyết xung đột bằng phương pháp No-Lose Method – tìm giải pháp đôi bên cùng thắng thay vì thắng–thua. Ở cấp độ cộng đồng, Unity tạo nên hệ sinh thái lãnh đạo nhân bản, nơi các thành viên hỗ trợ lẫn nhau, chứ không chỉ dừng ở việc chia sẻ kiến thức. 3. M – Mutual Respect (Tôn trọng lẫn nhau) Một trong những nhu cầu căn bản của con người là được tôn trọng và được nhìn nhận như một cá thể có giá trị. Mutual Respect đồng nghĩa với việc coi mỗi thành viên là một “con người toàn vẹn”, chứ không chỉ dựa vào chức danh hay KPI. Trong thực hành, điều này thể hiện ở việc giao tiếp dựa trên sự chấp nhận (Acceptance), tôn trọng sự khác biệt, và tạo môi trường tranh luận văn minh. 4. A – Authenticity (Chân thực) Lãnh đạo chân thực dám nói lên cảm xúc, dám thừa nhận cả điểm mạnh lẫn điểm yếu của mình. Authenticity cũng có nghĩa là “sống thật” – nói đi đôi với làm, không tô vẽ hình ảnh bề ngoài. Trong giao tiếp, đây chính là tinh thần của I-Messages: chia sẻ trung thực về cảm xúc và nhu cầu mà không đổ lỗi. Sự chân thực nuôi dưỡng niềm tin và tính nhất quán, vốn là nền tảng của mọi mối quan hệ bền vững. 5. N – Nurture Growth (Nuôi dưỡng phát triển)

Trong một thế giới ngày càng ồn ào, nghịch lý thay, cái mà nhiều người cần nhất không phải là lời khuyên hay giải pháp… mà là một người thực sự lắng nghe họ. “Lắng nghe” tưởng chừng đơn giản, nhưng theo Carl Rogers – cha đẻ của tâm lý học nhân bản – thì chính sự hiện diện trọn vẹn và thấu cảm trong lắng nghe mới là điều chữa lành và khơi mở sự phát triển. Lắng nghe chủ động là gì? Khác với việc chỉ “nghe âm thanh”, lắng nghe chủ động (active listening) là khi ta tập trung toàn bộ tâm trí, quan sát ngôn ngữ cơ thể, nhận diện cảm xúc, và phản hồi một cách thấu cảm. Người nói cảm thấy được tôn trọng, được hiểu, không bị phán xét. Thomas Gordon – tác giả L.E.T. (Leader Effectiveness Training) – gọi đây là kỹ năng nền tảng để xây dựng quan hệ hiệu quả: nghe để hiểu chứ không phải nghe để đáp. Vì sao lắng nghe quan trọng? - Trong gia đình: Lắng nghe giúp hàn gắn rạn nứt, thay cho việc tranh cãi hay khuyên nhủ vội vã. - Với con cái: Khi trẻ cảm thấy cha mẹ thực sự hiểu, chúng sẽ hợp tác và tự tin hơn. - Trong công việc: Quản lý biết lắng nghe tạo ra môi trường tâm lý an toàn, nhân viên gắn bó và chủ động hơn. - Trong trị liệu hay coaching: Đây chính là “cầu nối” của sự thay đổi nội tâm. Marshall Rosenberg (Nonviolent Communication) nhấn mạnh: “Điều con người khao khát nhất không phải là lời khuyên, mà là sự thấu hiểu.” Những sai lầm phổ biến khi “nghĩ là đang nghe” - Giảng đạo: “Bạn nên làm thế này…” - Phán xét: “Sao bạn lại yếu đuối thế?” - Phân tích thay vì lắng nghe: “Tôi nghĩ lý do là…” - Cướp lời kể chuyện của mình - Khuyên nhủ không đúng lúc: “Thôi đừng buồn nữa.” Những điều này khiến người nói bị “che lấp” và khép lòng lại. 4 yếu tố cốt lõi của lắng nghe chủ động 1. Nghe lời nói – chú ý ngữ điệu, âm lượng, tốc độ. 2. Quan sát ngôn ngữ cơ thể – ánh mắt, tư thế, nét mặt. 3. Diễn giải lại (paraphrase) – “Ý bạn là… đúng không?” 4. Nhận thức bối cảnh và sự khác biệt cá nhân – tránh áp đặt góc nhìn của mình. Cách thực hành - Thái độ chấp nhận, tôn trọng – xem mình như một người đồng hành, không phải “thầy”. - Phản chiếu cảm xúc – “Mình thấy bạn có vẻ thất vọng…” - Đặt câu hỏi mở – “Bạn đang cảm thấy thế nào về chuyện đó?” - Im lặng đúng lúc – một ánh mắt, một cái gật đầu cũng có thể là sự động viên mạnh mẽ.

Hầu hết chúng ta khi trò chuyện đều nghe, nhưng thường là nghe “nửa vời”: trong lúc người khác nói, tâm trí ta đã bận nghĩ cách phản hồi hoặc để nó lang thang đâu đó. Hệ quả: ta bỏ lỡ cảm xúc thật, hiểu sai ý, và làm người kia thấy mình… không được lắng nghe. Bài viết từ PositivePsychology.com nhấn mạnh: lắng nghe chủ động (active listening) là kỹ năng có thể học và rèn luyện – và nó có sức mạnh cải thiện mọi mối quan hệ, từ gia đình, bạn bè đến công việc. 1. Nguyên tắc & nền tảng Theo Rogers & Farson (1987), lắng nghe chủ động dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: - Lắng nghe toàn diện: chú ý cả nội dung, thái độ, cảm xúc. - Phản hồi cảm xúc: để người nói cảm nhận rằng cảm xúc của họ được thấu hiểu. - Ghi nhận tất cả tín hiệu: từ giọng điệu, tốc độ, ánh mắt, đến cử chỉ. Carl Rogers bổ sung: người nghe cần mang tinh thần đồng cảm – chân thành – tôn trọng vô điều kiện. Đây là nền móng tạo nên sự an toàn để người nói mở lòng. 2. Lợi ích của lắng nghe chủ động - Xây dựng tin cậy & kết nối – người nói thấy an toàn để chia sẻ. - Hiệu quả trong trị liệu / tư vấn – có thể quyết định thành công của quá trình. - Cải thiện môi trường làm việc – giảm căng thẳng, khuyến khích nhân viên góp ý. - Ứng dụng cả trong giao tiếp qua văn bản – nếu biết cách phản chiếu, đặt câu hỏi mở. 3. Kỹ năng nền tảng Trước khi đi vào kỹ thuật, người nghe cần rèn: - Ngôn ngữ cơ thể tích cực: ánh mắt, tư thế, nét mặt. - Loại bỏ phiền nhiễu: tắt điện thoại, chọn không gian yên tĩnh. - Theo dõi mà không ngắt lời: tạo khoảng trống cho người kia bộc lộ. - Phản chiếu (reflecting): diễn đạt lại bằng ngôn từ của mình để kiểm chứng hiểu đúng. 4. 7 kỹ thuật cụ thể - Diễn giải lại (Paraphrasing) – “Ý bạn là… đúng không?” - Thể hiện cảm xúc (Verbalizing emotions) – “Chuyện đó khiến bạn rất thất vọng.” - Đặt câu hỏi mở (Asking) – “Bạn thấy thế nào sau tình huống đó?” - Tóm tắt (Summarizing) – gom ý chính + cảm xúc để kiểm chứng. - Làm rõ (Clarifying) – “Khi bạn nói … có nghĩa là … phải không?” - Khuyến khích (Encouraging) – “Bạn có muốn nói thêm về điều đó không?” - Cân bằng (Balancing) – đặt câu hỏi gợi mở để người nói tự nhìn lại, không áp đặt.

Triết lý “Con người là Nhân, thành công là Quả” trong Humanistic Leadership – 人本领导 gợi mở một cách nhìn rất sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thành công trong tổ chức. Đây không chỉ là một khẩu hiệu mang tính nhân văn, mà còn là một nguyên lý quản trị hiện đại, dung hòa được hai yếu tố tưởng chừng mâu thuẫn: tính nhân bản và hiệu quả kinh doanh. Trong văn hóa Á Đông, “nhân quả” vốn là một nguyên lý phổ quát: gieo nhân thế nào thì gặt quả thế ấy. Khi áp dụng vào quản trị, triết lý này đặt ra một chân lý: con người chính là “nhân” gốc rễ của mọi thành tựu. Nếu nhà lãnh đạo chỉ coi con người là công cụ, tổ chức có thể đạt được kết quả ngắn hạn, nhưng sớm muộn cũng đối diện sự kiệt quệ, chống đối hoặc mất động lực từ bên trong. Ngược lại, khi nhân viên, khách hàng và cộng đồng được xem là đối tác toàn diện, được trân trọng và phát triển, “quả” thu về sẽ là sự bền vững, sáng tạo và khả năng thích ứng vượt trội. Điểm đặc biệt của Humanistic Leadership là không phủ nhận tầm quan trọng của lợi nhuận, mà định nghĩa lại cách đạt được nó. Lợi nhuận không phải là mục đích bằng mọi giá, mà là kết quả tự nhiên khi tổ chức biết đầu tư đúng vào “nhân”. Triết lý này nhìn con người không phải như “nguồn lực” (resources) để khai thác, mà như “con người toàn diện” (whole human beings) với cảm xúc, phẩm giá, và tiềm năng chưa được khai mở. Chính sự dịch chuyển ngôn ngữ và tư duy này mở ra một phong cách lãnh đạo mới: nhân tính hóa (humanized approach) – thiết kế chính sách, môi trường, quy trình dựa trên sự linh hoạt, đồng cảm và khuyến khích sự trưởng thành cá nhân. Tóm lại, Humanistic Leadership mang đến một con đường tất yếu cho các tổ chức hiện đại: nếu chỉ chăm chăm vào “quả” mà bỏ quên “nhân”, tổ chức sẽ đánh mất nền tảng lâu dài. Nhưng nếu dồn tâm sức vào việc gieo “nhân” bằng cách trân trọng và phát triển con người, thành công bền vững sẽ là hệ quả tất yếu. Đây chính là sự kết nối giữa trí tuệ Á Đông và tinh hoa quản trị hiện đại – một hướng đi vừa nhân văn vừa thực tiễn cho các nhà lãnh đạo Việt Nam hôm nay.