14h • Psy Writer
Recap workshop Psy Writer 08: Parasocial
Bạn đã bao giờ cảm thấy buồn khi một idol bỗng dưng "im hơi lặng tiếng" trên mạng xã hội? Hay tức giận khi một người sáng tạo nội dung (content creator) mà bạn yêu thích vướng vào một vụ bê bối? Nếu có, bạn không hề đơn độc. Cảm giác thân thuộc, gắn bó, thậm chí là thất vọng với một người mà chúng ta chưa từng gặp mặt là một trải nghiệm vô cùng phổ biến trong thời đại số.
Về mặt tâm lý học, hiện tượng này có một cái tên chính thức: mối quan hệ parasocial (parasocial relationship). Đây là một kết nối đặc biệt, trong đó sự tương tác chỉ diễn ra một chiều, nhưng cảm xúc lại hoàn toàn là hai chiều. Bạn đầu tư tình cảm, thời gian và sự quan tâm thật sự, trong khi người kia thậm chí không biết đến sự tồn tại của bạn.
Phân tích tâm lý đằng sau hiện tượng này, khám phá 5 sự thật đáng ngạc nhiên và quan trọng nhất về mối quan hệ "thân ảo" mà rất nhiều người trong chúng ta đang trải qua.
1. Não bộ của bạn không phân biệt được "gặp thật" và "gặp qua màn hình"
Cảm giác gần gũi bạn có với một người nổi tiếng không phải là "ảo tưởng" hay yếu đuối. Đó là một phản ứng thần kinh hoàn toàn có thật, được xây dựng dựa trên cách bộ não chúng ta được lập trình để tạo kết nối.
2. Đây không phải là hiện tượng mới, nó đã có từ thời radio và TV
Hiểu về lịch sử này rất quan trọng. Nó cho thấy đây không phải là một "lỗi" của thế hệ hiện tại mà là một phản ứng tâm lý cơ bản của con người trước các phương tiện truyền thông đại chúng, từ radio, TV cho đến TikTok và YouTube.
3. Mối quan hệ này không nói về idol. Nó nói về những nhu cầu chưa được chăm sóc bên trong bạn.
Đây có lẽ là sự thật quan trọng và phản trực giác nhất. Một mối quan hệ parasocial mạnh mẽ thường không phản ánh phẩm chất phi thường của người nổi tiếng, mà nó phản chiếu những khoảng trống hoặc nhu cầu tâm lý chưa được đáp ứng trong chính cuộc sống của người theo dõi. Nó hoạt động như một "kết nối thay thế" (social surrogate).
4. Không phải lúc nào cũng tiêu cực, nó có thể là một nguồn cảm hứng lành mạnh
Trái với quan niệm phổ biến rằng đây là một hiện tượng tiêu cực, các mối quan hệ parasocial hoàn toàn có thể mang lại những lợi ích tích cực nếu được duy trì một cách lành mạnh.
5. Người sáng tạo và các nền tảng đang chủ động xây dựng cảm giác này
Cảm giác thân mật mà bạn có được không phải lúc nào cũng là ngẫu nhiên. Nó thường là kết quả của các chiến lược nội dung và thiết kế thuật toán có chủ đích.
Người sáng tạo nội dung sử dụng nhiều kỹ thuật để xây dựng niềm tin và cảm giác gần gũi, chẳng hạn như kể chuyện (storytelling), tự tiết lộ (self-disclosure), giao tiếp bằng mắt trực tiếp với camera, và chia sẻ những nội dung "hậu trường" (behind-the-scenes).
Đồng thời, các thuật toán của nền tảng mạng xã hội cũng được thiết kế để ưu tiên những nội dung mang tính cá nhân, giàu cảm xúc và có yếu tố câu chuyện. Chính những loại nội dung này lại là chất liệu mạnh mẽ nhất để tạo ra các liên kết parasocial.
Nói cách khác, parasocial là vùng giao nhau giữa ba thứ – cơ chế tâm lý của người xem, chiến lược nội dung của người sáng tạo, và thiết kế của nền tảng. Hiểu như vậy giúp chúng ta tránh quy toàn bộ trách nhiệm cho một phía và có cái nhìn toàn cảnh hơn về hiện tượng này.
Kết luận: Một Tấm Gương, Không Phải Lối Thoát
Hiểu về các mối quan hệ parasocial không phải để phán xét hay xấu hổ, mà là để sở hữu một công cụ mạnh mẽ cho việc tự phản tư. Việc có những cảm xúc này không khiến bạn "yếu đuối"; nó chỉ chứng tỏ bạn là một con người với nhu cầu gắn bó bẩm sinh, đang sống trong một thời đại mà những nhu cầu đó được kích hoạt qua màn hình mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Khi bạn tự hiểu mình, parasocial không còn là mối quan hệ một chiều — mà trở thành tấm gương phản chiếu để trưởng thành. Vậy, lần tới khi dõi theo một ai đó qua màn hình, bạn sẽ tự hỏi: Tấm gương này đang phản chiếu nhu cầu nào của chính tôi?
3:11
1
0 comments
Recap workshop Psy Writer 08: Parasocial
powered by
skool.com/mindful-self-tu-thuc-9593
Tâm lý học, phát triển cá nhân và hoà giải với chính mình.
Suggested communities
Powered by